Günlerden Çarşamba

2014 yılının Aralık ayında Tumblr’da “Günlerden Çarşamba…” sloganı ile yapılan bir paylaşım sosyal medya kullanıcıları arasında hızla yayılır. 

Sonrasında haftanın ortasında yapılan bu paylaşımların üretkenliği ve yenilikçi düşüncenin artmasına yol açtığı fark edilir. 

Bundan Boeing'in üst düzey yöneticileri ve mühendisleri de etkilenir, öyle ki çarşamba coşkusu çığır açan uçak tasarımları ve iş stratejilerinde kayda değer bir artışa neden olur. 

Bu durum yatırımcıları da etkiler, Boeing'in hisselerini satın alarak yeni zirvelere taşırlar. Böylesine basit bir sloganın şirketi başarıya doğru uçurabileceğini, çarşambanın sadece haftanın bir günü değil, aynı zamanda finansal bir başarı günü haline gelebileceğini kim bilebilirdi ki?

Grafikle beraber değerlendirince inandırıcı bir hikâye gibi görünmüş olabilir, ama değil…

***

İki değişken arasında doğrusal bir ilişki olması (biri düzenli artarken veya azalırken, diğerinin de düzenli olarak artması veya azalması), ikinci değişkende gördüğümüz değişimin sebebinin birinci değişkenin değişimi olduğu anlamına gelmiyor. 

Bir unsurun bir sonucun nedeni olabilmesi için, o unsur ile o sonuç arasında takip edilebilir bir etkileşim olmalıdır. Eğer böyle bir etkileşim tespit edilemezse, iki değişken arasındaki ilişki tamamen tesadüfidir, bu ikili arasındaki ilişki, "anlamsız" bir korelasyondur.

***

Bir problemin çözümünde izlenen en sade ve hızlı yol olarak tanımlayabileceğimiz algoritma kavramı için sonuca giden yolun kendisi demek yanlış olmayacaktır.

Yüz tanıma sistemlerinden (Ayna ayna söyle bana!), sosyal/dijital medya platformlarının kullanıcılarına sunduğu önerilere kadar birçok alanda kullanılan algoritmalar, karşısındaki nesneyi, sistemi, düşünceyi anlamak için onu ayrılabilir en küçük parçalarına bölerek bunlar arasında bir ilişki kurmaya çalışır. Her bir parçayı hem birer birim hem de bütün bir sistemin parçası olarak modeller.

Gelişen teknolojik alt yapı ile finans piyasalarında da algoritmalar yerini almıştır. “Otomatik alım/satım işlemleri” de denilen algoritmik alım/satım işlemleri, yatırımcıların önceden belirlemiş oldukları çeşitli alım satım stratejilerini anlık olarak insan müdahalesi olmadan borsalara iletme ve uygulama imkânı sağlarken, piyasa hareketlerinin sürekli izlenmesi gerekliliğini de ortadan kaldırmıştır. 

Böylece geriye dönük testleri yapılan stratejiler doğrultusunda yüksek hızda karar verip hızlı emir iletimi gerçekleştirilirken, Kaybı Durdur/Kârı Al seviyelerini belirlemek ve psikolojik faktörleri minimize etmek mümkün olmuştur.

Algoritmik alım/satım işlemlerinin bir alt sınıfı olan yüksek frekanslı işlemler (HFT: High Frequency Trading) ile önceden programlanan yatırım stratejileri doğrultusunda saniyenin milyonda biri (mikro saniye) (hedef saniyenin milyarda biri – nano saniye) hızlara ulaşan otomatik alım/satım işlemleri gerçekleştirilmektedir. İleri teknoloji bağlantı altyapıları ile çalışan HFT’ler, organize borsalar ve elektronik işlem platformları üzerinden, hisse senedi, döviz ve vadeli işlem piyasalarında kullanılmaktadır.

HFT’ler birden fazla piyasada işlem gören menkul kıymetlerin fiyat farklılıklarını tespit ederek veya tek bir piyasada işlem gören menkul kıymetler hakkında açıklanan veriler için gecikme arbitrajından faydalanarak kısa süreli alım/satım işlemleri ve yüksek işlem hacimleri ile küçük fiyat farklarından getiri elde edebildiği gibi likidite sağlama fonksiyonu ile da kâr sağlayabilmektedir. Sürekli olarak çift taraflı kotasyon verilerek alış/satış fiyatları arasındaki farktan getiri sağlanmakta veya piyasa yapıcı fonksiyonu sayesinde maliyet avantajı elde etmekte olduklarını görmekteyiz.

***

Veri bombardımanı altında yaşadığımız gerçeği, o verileri analiz etmemiz ve nedensel iddiaları değerlendirmemiz gerektiğini, bunun ise giderek önemi artan bir beceri olacağını söylüyor.

Gelen her yeni veri, eski verileri de kullanarak belli bir olay, olgu veya sürece yönelik gerçeklik algımızı gözden geçirmemizi ve güncellememizi sağlıyorsa, bu kullandığımız modelin veya teorinin yeni bir "gerçek olma olasılığını" arttıracak veya azaltacak.

Daha fazla bilgi ve yatırım yapmak için bize her zaman ulaşabilirsiniz. www.bvportfoy.com

Ali Orhan Yalcinkaya, PhD